Jakie są objawy zespołu Aspergera?

Osoba z zespołem Aspergera nie radzi sobie z wieloznacznością słów, nie odczytuje sarkazmu czy ironii, żartu, nie dostrzega znaczeń przenośnych. Odbierany tekst odczytuje dosłownie, nie zauważając podtekstów, treści ukrytych „między wierszami”. Wypowiada się w sposób sformalizowany i bardzo konkretny. Często powtarza niektóre wyrazy i schematy językowe. Nie rozumie idiomów, często używanych w mowie potocznej, tłumaczy je dosłownie. Dużym problemem jest konieczność dostosowania formy wypowiedzi do jej tematu i adresata. Dziecko z zespołem Aspergera może zwracać się do dorosłego jak do innego dziecka, a jednocześnie, gdy mówi o swoich zainteresowaniach, posługiwać się językiem akademickim. Typowe dla zespołu Aspergera są problemy z intonacją oraz zaburzenia artykulacji i niestaranna dykcja.

Ludzie z zespołem Aspergera mają bardzo specyficzne, wąskie zainteresowania, którym poświęcają się w sposób wręcz obsesyjny. Znają bardzo dokładnie daną dziedzinę (matematyka, medycyna, chemia, samoloty, rozkład jazdy pociągów, dinozaury itp.), ale nie radzą sobie ze sprawami związanymi z codziennym życiem. W swojej dziedzinie już jako dzieci mogą być ekspertami. Osoby z zespołem Aspergera są bardzo uporządkowane, dbają o szczegóły i wykonują daną czynność zawsze według tego samego wzoru. Nie znoszą improwizowania, sposób wykonania czynności jest ważniejszy niż efekt. Mogą być bardzo utalentowane w pewnej dziedzinie (na przykład matematyce), ale kiepskie w innych, tak że często uznaje się je nawet za upośledzone umysłowo, tym bardziej, że mają problemy z komunikacją niewerbalną. Często są to utalentowani komputerowcy, gdyż sposób działania komputerów, polegający na przetwarzaniu informacji, jest bliski zainteresowaniom i sposobowi funkcjonowania ludzi z tym zespołem. Tak więc często ktoś z zespołem Aspergera to komputerowy guru.

Osoba z zespołem Aspergera odbiera bodźce ze środowiska albo zbyt słabo, albo za silnie. Może na przykład bać się głośnych dźwięków, co uniemożliwia pracę z takimi urządzeniami jak wiertarka elektryczna. Zbyt silne odczuwanie bólu powoduje, że trudno jest jej znieść niektóre zabiegi medyczne, chociażby zastrzyki. Każde wrażenie zmysłowe może być wyolbrzymione, na przykład nie do zniesienia jest fakt, że zostało się polanym wodą. Niebezpieczny jest jednak także brak odczuwania bólu albo zimna, może bowiem prowadzić do urazów albo wyziębienia i odmrożeń.

Jednym z objawów zespołu Aspergera są zaburzenia motoryczne. Dziecko może robić wrażenie niezdarnego, niezręcznego. Stawia sztywne kroki, nie potrafi szybko pisać czy rysować albo lepić z plasteliny. Ma trudności z wykonaniem niektórych ćwiczeń gimnastycznych, zwłaszcza przewrotów i stania na rękach, kiedy zmienia się orientacja ciała w przestrzeni – powoduje to poczucie dezorientacji. Nie wykształca się automatyzm ruchowy (lub trwa to bardzo długo), takie osoby mają na przykład problem z prowadzeniem samochodu z ręczną skrzynią biegów.

W przypadku dzieci z zespołem Aspergera częste są problemy z dostosowaniem się do norm społecznych. Dzieci te nie potrafią zachować się stosownie do okoliczności, określonych przez miejsce, w którym się znajdują, sytuację i osoby, z którymi wchodzą w interakcję. Jednocześnie niechętnie podporządkowują się wpływom wychowawczym. Nie są towarzyskie, wobec rówieśników zachowują się w sposób sztywny i nienaturalny, czasami dziwaczny i ekscentryczny. Są skupione na sobie, mają zaburzoną empatię. Mają trudności z nawiązaniem prawidłowego kontaktu wzrokowego. Nie używają lub używają w niewielkim stopniu mowy ciała, mimiki, gestów oraz intonacji mowy, mają też trudności ze zrozumieniem takich niewerbalnych komunikatów.