Co robić, gdy ugryzie nas owad?

Gatunków owadów jest bardzo wiele, ale tylko nieliczne mogą ukąsić człowieka. W przypadku owadów żyjących w naszym środowisku geograficznym dotyczy to komarów, meszek, gzów, pszczół, os, szerszeni, trzmieli oraz mrówek. Gryzą również inne stawonogi, a mianowicie kleszcze, pająki i skorpiony. Oprócz tego są jeszcze pasożyty takie jak pchły i pluskwy, ale z nimi stykamy się w innym środowisku.

Kiedy ugryzie nas owad, jego ślina dostaje się do ranki. Zawarte w ślinie owadów białka powodują reakcję obronną organizmu, dlatego pojawia się swędzenie, zaczerwienienie, opuchlizna i ból. Objawy te są nieprzyjemne, ale nie są groźne. Inaczej ma się rzecz w przypadku osób uczulonych na jad owadów. Najczęściej spotykana jest alergia na jad pszczeli. Jeśli osobę uczuloną użądli pszczoła, może dojść do wstrząsu anafilaktycznego, co jest niebezpieczne dla życia. Kolejna groźna sytuacja ma miejsce wtedy, gdy pszczoła użądli w twarz, gardło albo język (zdarza się to często, gdy pijemy napój, do którego dostał się owad). Pojawia się opuchlizna, która może spowodować niedrożność dróg oddechowych – osoba użądlona po prostu się dusi. Czasem zdarza się, że ktoś zostanie zaatakowany przez dużą liczbę pszczół, na przykład cały rój. Jeśli do organizmu dostanie się taka ilość jadu, nie poradzi on sobie z nim i dochodzi do wstrząsu toksycznego. Powoduje to zaburzenia pracy wątroby czy nerek i może doprowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego. Czasem insekty przenoszą groźne choroby, jak zapalenie opon mózgowych (kleszcze) oraz bolerioza (kleszcze i niekiedy komary).

W przypadku zagrożenia życia należy wezwać pogotowie. Jest to konieczne, gdy osoba ukąszona przez owada jest uczulona na jego jad (dotyczy to nie tylko pszczół czy os, można być uczulonym na jad trzmiela, mrówki albo pająka), gdy doszło do użądlenia w obszarze twarzy i jamy ustnej albo zaatakowało naraz wiele owadów. Trzeba pamiętać, że uczulenie może nie dać żadnych objawów przy pierwszym kontakcie z jadem, a wystąpić dopiero przy następnym, kiedy jest się na to zupełnie nieprzygotowanym. Dana osoba czasem nie wie, że jest uczulona, więc jeśli wystąpią niepokojące objawy, takie jak zawroty głowy, mdłości albo trudności z oddychaniem, natychmiast trzeba wezwać pomoc.

Kontakt z lekarzem jest konieczny, jeśli miało miejsce ukąszenie przez kleszcza, a pojawiły się objawy świadczące o tym, że mogło dojść do zakażenia boreliozą czy zapaleniem mózgu (objawy grypopodobne, powiększenie węzłów chłonnych oraz tzw. rumień wędrujący). Jeśli natomiast takie objawy występują, a kleszcz nas nie zaatakował, może doszło do rzadkiego, ale możliwego przypadku przeniesienia boreliozy przez komara. Kontakt z lekarzem jest konieczny. Przed kleszczowym zapaleniem mózgu chronią skutecznie szczepienia.

Konieczność usunięcia żądła występuje w przypadku ukąszenia pszczoły. Ich żądła mają haczykowate wypustki, pozostają więc w ciele ofiary. Pszczoła, która użądli, ginie. Osy i szerszenie mogą użądlić kilka razy, ale chowają żądło i wpuszczają mniej jadu. Na końcu żądła pszczoły znajduje się zbiorniczek z jadem, który sączy się cały czas, dlatego należy jak najszybciej żądło usunąć. Ważne jest, by go przy tym nie naciskać, bo wtedy wyciska się jad.

Nieprzyjemne objawy spowodowane przez ukąszenie można złagodzić, smarując zaatakowane miejsce maścią albo żelem (doskonały jest Fenistil). Środki te zawierają substancje chłodzące i odczulające. Można posłużyć się tradycyjnymi sposobami, które też są bardzo skuteczne (okłady z cebuli i czosnku, kompresy z octu lub sody oczyszczonej, zimne kompresy). Pomocny może być kompres z lawendy, nagietka, papai albo miodu. Bardzo skuteczny jest olejek z drzewa herbacianego, który działa przeciwzapalnie. Przed zastosowaniem tych środków ukąszone miejsce należy przemyć wodą z mydłem. Ważne jest, by w miejscu ukąszenia nie doszło do infekcji.

Bardzo przydatnym urządzeniem, które powinno się znaleźć w apteczce każdej osoby, która przebywa dużo w terenie (m.in. turystów oraz działkowiczów) jest pompka do odsysania jadu. Miniaturowa pompka ssąca ASPIVENIN® usuwa wszelkie jady i toksyny. Jej obsługa jest bardzo prosta i może to zrobić każdy. Aby zapobiec skutkom ukąszenia przez pszczołę, osę czy szerszenia, a także komara, meszkę, mrówkę czy gza, wystarczy minuta. Aby pozbyć się kleszcza, potrzeba jedynie dwóch minut. Pompka nie tylko odsysa toksyny, ale także zapobiega ich rozprzestrzenianiu się w organizmie, gdyż wytwarzane przez nią podciśnienie zatrzymuje krążenie krwi w naczyniach włosowatych. Dzięki temu działa podobnie do opaski uciskowej, a jest znacznie bezpieczniejsza.

Dziś, gdy coraz więcej i coraz dalej podróżujemy, może nam się przytrafić ukąszenie przez egzotycznego owada, o którym niewiele wiemy. Co robić w takim przypadku?
* Jeżeli podczas pobytu w tropikach pogryzą nas komary, a potem pojawią się objawy podobne do grypy, konieczna jest konsultacja lekarska – mogło dojść do zakażenia malarią, a tę trzeba leczyć.
* Użądlenia pszczół afrykańskich (występują także w Ameryce Płd. i w Stanach Zjednoczonych) są bardzo niebezpieczne, po udzieleniu pierwszej pomocy osobę użądloną trzeba przewieźć do szpitala. Pszczoły te są bardzo agresywne, atakują gromadnie, a sto może już uśmiercić człowieka.
* W przypadku ukąszenia skorpiona może dojść do wstrząsu, konieczna jest specjalistyczna pomoc.
* Słynna tarantula nie jest niebezpieczna, ukąszenie jest przykre, ale zimny okład wystarczy.
* Groźne jest ukąszenie innego pająka, czarnej wdowy. Jad działa na system nerwowy i podwyższa ciśnienie krwi. Trzeba jak najszybciej zgłosić się do lekarza.