Jak orientować się w terenie za pomocą mapy?
Jak orientować się w terenie za pomocą mapy?
Wielu ludzi uważa, że orientowanie się w terenie za pomocą mapy jest trudne. Tak rzeczywiście może być, jeśli ktoś próbuje ustalić, gdzie się znajduje, a pominął zorientowanie mapy. Jedynie na podstawie mapy zorientowanej możemy ustalić bezbłędnie nasze położenie i wyznaczyć trasę marszu. Jeśli chcesz odbywać wycieczki w terenie, posługując się mapą, powinieneś opanować sztukę jej orientowania. Ta czynność nie jest trudna, ale nie można jej bagatelizować.
Co to znaczy, że mapa jest zorientowana?
Mapa jest zorientowana wtedy, gdy kierunki na mapie pokrywają się z kierunkami w rzeczywistości. Mapy drukuje się tak, że północ zawsze jest u góry. Aby zorientować mapę, wystarczy zatem ustalić, gdzie jest północ w terenie, w którym się znajdujemy.
Jak zorientować mapę?
Do wyznaczenia kierunku północnego w terenie możemy się posłużyć kompasem lub busolą. Kładziemy kompas na mapie. Kierunek północ – południe wyznaczony przez kompas powinien pokryć się z przebiegiem pionowych linii siatki kartograficznej. Aby to osiągnąć, obracamy mapę (jeśli leży na płaskim podłożu) albo obracamy się z mapą trzymaną w ręku. Gdy linia wyznaczona przez wskazówki kompasu pokryje się z liniami siatki, mapa zostanie zorientowana.
Dlaczego zorientowanie mapy jest takie ważne?
Jeżeli mapa nie zostanie zorientowana, łatwo o pomyłkę i niewłaściwe określenie swojego położenia w terenie. A wtedy z całą pewnością zabłądzimy, gdyż niewłaściwie przyporządkujemy obiekty (skrzyżowania dróg, szczyty górskie itp.) zaznaczone na mapie do tych w terenie. Aby tego uniknąć, po zorientowaniu mapy należy precyzyjnie ustalić swoje położenie, sprawdzając, czy widoczne na mapie obiekty znajdują się w terenie we wskazanych miejscach (bierzemy pod uwagę cechy obiektu, odległość do niego i kąt, pod jakim na niego patrzymy). Jeśli mapa nie będzie zorientowana, czyli kierunki na mapie nie będą zgodne z tymi w terenie, nie uda nam się tego zrobić.
Co zrobić, gdy nie mamy kompasu?
Zorientowanie mapy bez kompasu jest oczywiście możliwe, ale wymaga starannej obserwacji terenu i określenia odległości do różnych obiektów. Zanim przystąpimy do orientowania mapy, trzeba koniecznie zapoznać się z jej skalą (skala mapy określa, jakiej odległości w terenie odpowiada dany odcinek na mapie – na przykład dla mapy o skali 1:50 000 jeden centymetr na mapie to pół kilometra). Kiedy sobie to uprzytomnimy, będziemy potrafili odnieść cechy terenu do oznaczeń na mapie. Określając swoje położenie, zwracamy uwagę na wyniesienia terenu, punkty wysokościowe, przebieg dróg, torów kolejowych i cieków wodnych, zbiorniki wodne i budynki. To, gdzie się one znajdują w terenie, musi się zgadzać z mapą – wtedy mapa będzie zorientowana.
Orientowanie mapy za pomocą zegarka
Kiedy nie mamy kompasu, możemy posłuży się zegarkiem do wskazania kierunku południowego, a tym samym linii północ – południe. Zegarek (ze wskazówkami, a nie wyświetlaczem cyfrowym!) układamy poziomo i obracamy tak, aby wskazówka godzinowa (czyli ta krótsza) wskazywała Słońce. Interesuje nas kąt między wskazówką godzinową a oznaczeniem godziny dwunastej. Dwusieczna tego kąta wskazuje południe (trzeba zatem podzielić go na pół). Ważne jest jeszcze, która jest godzina. Przed godziną dwunastą bierzemy pod uwagę kąt od wskazówki godzinowej do cyfry 12 w prawo (zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara). Gdy jest już po południu, wyznaczamy kąt między wskazówką a cyfrą 12, idąc w lewo (w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara).
