Jak nauczyć się skupienia podczas medytacji?

Są dwie podstawowe techniki medytacyjne: medytacja koncentracji i medytacja uważności. Zanim przejdzie się do medytacji uważności, podczas której doświadcza się bezpośrednio rzeczywistości duchowej, potrzebny jest trening w medytacji koncentracji, która doskonali nasz umysł, uczy go bycia skupionym na jednym obiekcie. Jest to bardzo ważne, gdyż nasz umysł jest chaotyczny, ciągle przeskakuje z tematu na temat. Po treningu staje się bardziej precyzyjnym narzędziem. Umysłowa koncentracja (dharana) umożliwia kontrolę nad umysłem, a za jego pośrednictwem także nad emocjami i ciałem. Dlatego jest bardzo ważna podczas doskonalenia się w jakiejś dziedzinie, na przykład w sporcie, sztukach walki, sztuce. Tą drogą można dojść do doświadczenia obecności sfery duchowej, która zarządza zarówno umysłem i myśleniem, jak i emocjami oraz ciałem.

Cały czas docierają do nas różne bodźce z zewnętrznego świata. Otrzymujemy te informacje dzięki pięciu zmysłom: wzroku, słuchu, powonienia, smaku i dotyku. Danych tych jest bardzo dużo, zbyt wiele, by wszystkie mogły zostać przetworzone. Dlatego nasz umysł wykształcił bardzo ważną umiejętność selekcji – wybiera jedynie te informacje, którymi jest zainteresowany w danym momencie. Selekcja możliwa jest dzięki temu, że umysł potrafi skupić uwagę na tym, co jest dla niego w danym momencie ważne, a pozostałe dane zignorować. Umysł potrafi się skupić nie tylko na bodźcach otrzymywanych ze świata zewnętrznego, ale także na tym, co wewnętrzne, uczuciach czy myślach, a nawet na samym sobie. Dzięki temu mamy możliwość kontrolowania umysłu poprzez narzucenie mu obiektu, na którym ma się skoncentrować.

Koncentracja polega na tym, że narzucamy umysłowi pewien obiekt, na którym ma się skupić i pozostać w tym stanie przez pewien czas. We współczesnym świecie jest to rzadki stan umysłu, gdyż na ogół pozwalamy na to, by rozproszony umysł przeskakiwał od jednej myśli do innej, nie skupiając się na niczym. Tak będzie się działo i podczas nauki koncentracji. Gdy umysł się rozproszy, nie irytuj się i nie potępiaj za brak dyscypliny, tylko spokojnie wróć do tematu medytacji i rób to za każdym razem, gdy coś cię rozproszy. Bądź konsekwentny i cierpliwy, a osiągniesz sukces. Będziesz potrafił skupić się na czymś bez wysiłku przez dłuższy czas. Zanim to jednak nastąpi, będziesz umiał utrzymać uwagę krótko, na początku przez kilka czy kilkanaście sekund. Nie zrażaj się i ćwicz, bo trening czyni mistrza.

Usiądź w pozycji do medytacji. Wybierz taką, w której będzie ci wygodnie, i wyprostuj się. Wycisz się, rozluźniając mięśnie i spokojnie oddychając. Przestań zwracać uwagę na bodźce z zewnątrz i postaraj się zatrzymać albo chociaż spowolnić gonitwę myśli. Skoncentruj się na wybranym obiekcie, na przykład jakimś przedmiocie. Jeśli umysł rozproszy się, cierpliwie wracaj do przedmiotu medytacji. Zachowaj spokój, unikaj zmuszania się do skupienia i napięcia. Tak naprawdę nie musisz nic robić, tylko powracać do wybranego obiektu, gdy myśli od niego odbiegną. Nie rozważaj niczego, nie zastanawiaj się, tylko wczuwaj się w wybraną rzecz, tak jakbyś widział ją pierwszy raz w życiu. To jest tak, jakby umysł był lustrem, w którym odbija się obiekt. Lustro nie analizuje, ono jedynie odbija.

Aby nauka medytacji koncentracji zakończyła się sukcesem, warto wprowadzić inne ćwiczenia, które pozwolą twojemu umysłowi łatwiej skupić się na obiekcie. Pomocne mogą być ćwiczenia fizyczne, na przykład pływanie, joga, tai chi, a także taniec. Warto wykonywać ćwiczenia oddechowe. Umiejętność koncentracji można doskonalić, uprawiając jakąś działalność artystyczną. Można również wykonywać ćwiczenia mentalne, na przykład wpatrywać się w jeden punkt albo skupiać się na słyszanych dźwiękach lub innych wrażeniach zmysłowych albo konkretnej czynności. Doskonałym ćwiczeniem jest przejście boso z zamkniętymi oczami po leśnej lub ogrodowej ścieżce. Skupiając się na dotyku i wyczuciu ruchu własnego ciała, poznasz rzeczywistość niedostępną, gdy używasz zmysłu wzroku.